روزه دار باید از <اذان صبح > تا <مغرب > از برخى کارها بپرهیزد و اگر پرهیز نکند, روزه اش باطل مى شود, به مجموعهء این کارها <مُبطلاتِ روزه > گفته مى شود, که عبارتند از:

-- خوردن و آشامیدن .

-- دروغ بستن به خدا و پیغمبر (ص ) و جانشینان آن حضرت (ع ).

-- رساندن غبار غلیظ به حلق .

-- فرو بردن تمام سر در آب .

-- قى کردن .

-- آمیزش .

-- استمناء.

-- باقى ماندن بر جنابت و حیض و نفاس تا اذان صبح .

-- اماله کردن با چیزهاى روان .(1)

خوردن و آشامیدن

1- اگر روزه دار عمداً چیزى بخورد یا بیاشامد, روزه اش باطل مى شود هر چند خوردن و آشامیدن آن معمول نباشد; مانند خاک و نفت(2) .

2- اگر کسى عمداً چیزى را که لاى دندانش مانده است فرو برد, روزه اش باطل مى شود(3).

3- فرو بردن آب دهان , روزه را باطل نمى کند, هر چند زیاد باشد.(4)

4- اگر روزه دار به سبب فراموشى (نمى داند روزه است ) چیزى بخورد یا بیاشامد, روزه اش باطل نمى شود.(5)

5- انسان نمى تواند, بخاطر ضعف , روزه را بخورد ولى اگر ضعف او به قدرى است که معمولاً نمى شود آن را

تحمل کرد, خوردن روزه اشکال ندارد.(6)

6- فرو بردن اخلاط سر و سینه , تا به فضاى دهان نرسیده روزه را باطل نمى کند, ولى اگر داخل فضاى دهان

شود, احتیاط واجب آن است که آن را فرو نبرد.(7)

تزریق آمپول

آمپول اگر به جاى غذا نباشد تزریق آن , روزه را باطل نمى کند, هر چند عضو را بى حس کند ولى احتیاط واجب

آن است از آمپولى که به جاى غذا به کار مى رود پرهیز کند.(8)

رساندن غبار غلیظ به حلق

1- اگر روزه دار غبار غلیظى به حلق برساند, روزه اش باطل مى شود; چه غبار خوراکی ها باشد دمانند آرد, یا غیر خوراکى مانند خاک .

2- در این موارد, روزه باطل نمى شود.

-- به حلق نرسید. (فقط به داخل دهان برسد).

-- بى اختیار به حلق برسد.

-- نمى داند روزه است .

-- شک کند غبار غلیظ به حلق رسیده است یا نه ؟(9)

دروغ بستن به خدا و پیغمبر

در تمام موارد زیر, دروغ بستن از روى عمد, به خدا, پیغمبر(ص) یا امام (ع) روزه را باطل مى کند. و بنابر احتیاط

واجب دروغ بستن به حضرت زهرا3و سایر پیامبران : همین حکم را دارد:

ـ در امور دنیوى باشد یا اخروى .

ـ دروغ نسبت به اقوال آنان باشد یا افعال .

ـ با گفتار باشد یا نوشتار یا اشاره یا انجام کارى که از آن , نسبت دروغ فهمیده شود.ـ به صراحت باشد یا کنایه .ـ دروغ را خودش ساخته باشد یا دیگرى .ـ اخبار باشد یا پاسخ به سؤال دیگرى .ـ دروغى که قبلاً گفته , تصدیق کند; یعنى بگوید آنچه گفته ام راست است .ـ راستى که قبلاً گفته است , تکذیب کند.(10)

در این موارد روزه باطل نیست :

-- اگر قصد راستگویى داشته باشد و دروغ در آید.

-- اگر قصد دروغگویى داشته باشد و راست در آید.

-- بازگویى دروغى که دیگرى ساخته یا گفته , بر وجه نقل قول یا حکایت اشکال ندارد; مثلاً در حالى که روزه است ب بگوید: یزید گفت : <لعبت هاشم بالملک فلا خبر جاء ولا وحى نزل(11)

فرو بردن تمام سر در آب 1 اگر روزه دار عمداً تمام سر را در آب مطلق فرو برد, روزه اش باطل مى شود. 2- احتیاط واجب آن است که سر را در گلاب فرو نبرد ولى در آبهاى مضاف دیگر در چیزهایى که روان است اشکال ندارد.

3- در این موارد روزه باطل نیست :

-- سهواً سر را زیر آب ببرد.

-- قسمتى از سر را زیر آب ببرد.

-- نصف سر را یکبار و نصف دیگر را بار دیگر در آب فرو برد.

-- بى اختیار در آب بیفتد.

-- شخصِ دیگرى به زور سر او را در آب فرو برد.

-- شک کند تمام سر زیر آب رفته است یا نه ؟(12)

3- اگر در حال روزهء ماه رمضان براى غسل سر را در آب فرو برد, غسل و روزهء او باطل است , مگر آنکه زیر آب دتوبه کند و در حال خارج شدن از آب نیّت غسل کند که در این صورت , غسل او صحیح و روزه باطل است .(13)

قى کردن

1 هرگاه روزه دار عمداً قى کند, هر چند به سبب بیمارى باشد, روزه اش باطل مى شود(14).

2- اگر روزه دار بى اختیار قى کند, روزه اش باطل نمى شود.(15)

اِسْتِمناء1 اگر روزه دار <استمنا> کند; یعنى با خود کارى کند که مَنى از او بیرون آید, روزه اش باطل مى شود.(16)

2- اگر بى اختیار مَنى از او بیرون آید; مثلاً در خواب جنب شود, روزه اش باطل نیست .(17)

باقى ماندن بر جنابت تا اذان صبح اگر شخص جنب , تا اذان صبح غسل نکند و یا اگر وظیفهء او تیمم است , تیمم نکند, در برخى موارد روزه اش باطل -مى شود; اینک برخى از مسائل آن را مى آوریم :

1 اگر عمداً تا اذان صبح غسل نکند و یا اگر وظیفه اش تیمم است تیمم نکند:

-- در روزهء ماه رمضان :روزه اش باطل است .

-- در قضاى آن :

-- در بقیهء روزه هاروزه اش صحیح است .(18)

2 اگر جنب در روزهء ماه رمضان غسل یا تیمم را فراموش کند و پس از یک یا چند روز یادش بیاید:باید آن روزه هارا قضا کند.(19)

3 اگر روزه دار, در خواب جنب شود, واجب نیست فوراً غسل کند و روزه اش صحیح است .(20)

4 اگر شخص جنب در شب ماه رمضان مى داند براى غسل , قبل از اذان صبح بیدار نمى شود, نباید بخوابد و اگر7خوابد و بیدار نشود, روزه اش باطل است .(21)

باقى ماندن بر حیض و نفاس 1 اگر زن قبل از اذان صبح از خون پاک شود:الف : عمداً تا اذان غسل نکند, یا اگر وظیفه اش تیمم است تیمم نکند, روزه اش باطل است .ب : براى غسل وقت ندارد: در روزهء رمضان و قضاى آن , باید تیمم کند و روزه اش صحیح است . در روزهء واجب دیگر یا مستحب , گرچه روزه اش بدون تیمم صحیح است , ولى احتیاط مستحب است که تیمم هم بکند.2 اگر نزدیک اذان صبح پاک شود, و براى تیمم یا غسل وقت نداشته باشد, روزه اش صحیح است .3 اگر بعد از اذان بفهمد که قبل از اذان پاک شده روزه اش صحیح است .4 اگر بعد از اذان پاک شود, روزه اش باطل است .5 اگر در روز حیض یا نفاس ببیند, گرچه نزدیک مغرب باشد, روزه اش باطل است .اگر مستحاضه غسلهاى خود را به تفصیلى که در احکام استحاضه گفته شده به جا آورد روزه اش صحیح است .(22)

حکم کلى هیچکدام از مبطلات روزه اگر سهواً انجام شود روزه را باطل نمى کند.